زخم واریسی، زخمی است که بر روی پاها تشکیل می شود، روند بهبود آهسته ای دارد و معمولا در پی کاهش خونرسانی به اندام های تحتانی ایجاد می گردد.
زخم واریسی می تواند از چند هفته تا چند ماه ادامه پیدا کند. در صورتی که نسبت به درمان زخم واریس اقدامی صورت نگیرد، شاهد بروز عوارض جدی خواهیم بود. اما خوش بختانه امکان پیشگیری از بروز زخم های واریسی وجود دارد.
در ادامه با ما همراه باشید تا به بررسی علائم، علت بروز و هم چنین روش های درمان زخم واریسی بپردازیم.
علت بروز زخم واریسی چیست؟
زخم واریسی زمانی اتفاق می افتد که پارگی بر روی پوست، اغلب اطراف مچ پا ایجاد می شود.
در زخم واریسی، رگ های موجود در پا که باید خون را به قلب ارسال کنند، کار خود را به خوبی انجام نمی دهند و به این دلیل است که دریچه هایی که جلوی جریان خون به رگ های خونی را می گیرند، به خوبی عمل نمی کنند.
این بازگشت خون به معنای افزایش فشار در اندام های تحتانی می باشد. در چنین شرایطی، پوست ضعیف می شود و روند ترمیم و بهبود زخم و بریدگی نیز طولانی تر خواهد شد. این حالت می تواند در تمام قسمت های استخوانی از جمله مچ پا اتفاق بیفتد.
در کل، زخم واریسی می تواند بعد از یک آسیب دیدگی جزئی در خونرسانی به رگ های پا ایجاد شود. در چنین شرایطی، فشار داخل رگ زیاد می شود و ادامه دار شدن فشار می تواند به مرور زمان به رگ های خونی ظریف موجود در پوست آسیب بزند. در نتیجه، پوست به تدریج شکننده می شود و شاهد پیشرفت زخم خواهیم بود.
همان طور که در ابتدا نیز اشاره شد، در صورتی که نسبت به درمان زخم واریسی اقدامی صورت نگیرد، زخم ترمیم و بهبود نخواهد یافت.
چه افرادی درگیر زخم واریسی می شوند؟
بروز زخم واریسی در افراد مسن، به خصوص خانم ها بیشتر می باشد. افراد با شرایط زیر بیشتر در معرض این قیبل زخم خواهند بود:
- سابقه آسیب های وارده به پا
- ابتلا به واریس
- استعمال دخانیات
- چاقی و اضافه وزن
- ابتلا به دیگر مشکلات مربوط به خونرسانی مانند لخته شدن خون
علائم و نشانه های زخم واریسی
زخم واریسی می تواند با احساس سوزش و یا خارش همراه باشد و پا معمولا ملتهب خواهد شد. از دیگر علائم زخم واریسی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- راش و یا خشکی پوست
- کبود شدن رنگ پوست
- احساس بوی بد از زخم
زخم واریسی هم چنین می تواند درگیر عفونت شود. در چنین شرایطی، به بروز هر یک از علائم زیر باید اهمیت داده شود:
- قرمزی و التهاب پوست اطراف
- تشدید درد
- تب
- چرک
بعید به نظر می رسد که زخم های واریسی خود و به خود و بدون دنبال کردن اقدامات درمانی، بهبود یابند. به همین خاطر، توصیه می شود در صورت مشاهده علائمی از بروز زخم واریسی، به پزشک مراجعه شود.
تشخیص زخم واریسی
در صورتی که زخم ایجاد شده بهبود نیابد و یا علائمی از عفونت مشاهده شود، باید سریعا به پزشک مراجعه شود. پزشک جهت تشخیص زخم واریسی، به بررسی زخم و پوست اطراف آن خواهد پرداخت. سپس، مواردی از قبیل سابقه پزشکی و ابتلا به شرایطی از قبیل دیابت و یا تصلب شریان ها بررسی خواهد شد.
در برخی موارد، نیاز به انجام تست هایی مانند اشعه ایکس و سی تی اسکن است تا رگ های خونی نواحی اطراف زخم نیز به طور کامل بررسی شوند.
گاها ممکن است زخم منجر به بروز مشکلات دیگری از قبیل: عفونت های شدید پوست و استخوان نیز شود. در موارد نادر، می تواند احتمال بروز سرطان پوست را نیز افزایش دهد.
تست داپلر
تست داپلر، به منظور بررسی بیماری شریان محیطی به عنوان یکی از دلایل بروز علائم زخم واریسی، از سوی پزشک تجویز می شود.
این تست، شامل اندازه گیری فشار خون شریان ها در مچ پا و مقایسه فشار خون بازوها می باشد. در صورت ابتلا به بیماری شریان محیطی، فشار خون مچ پا پایین تر از فشار خون بازوها خواهد بود.
یکی از مهم ترین اقدامات درمانی زخم واریسی، پوشیدن جوراب مخصوص و یا بانداژهای فشاری است. اما نکته بسیار مهم این است که در صورتی که فشار شریانی مچ پا پایین باشد، نباید از این جوراب ها و بانداژها استفاده شود.
بعد از بررسی سوابق پزشکی و انجام معاینات بالینی، طرح درمان موثر با توجه به علت بروز علائم در نظر گرفته خواهد شد.
درمان زخم واریسی
یشتر زخم های واریسی طی سه تا چهار ماه درمان، بهبود می یابند.
استفاده از بانداژهای فشاری و یا جوراب های مخصوص، شایع ترین و موثرترین روش درمان زخم واریسی می باشد. فشار وارده می تواند باعث بهبود خونرسانی در پاها و تسریع روند بهبود زخم شود.
- ممکن است به بیمار گفته شود پای خود را برای چند بازه زمانی بالا نگه دارد. این کار به بهبود خونرسانی به پاها کمک می کند. پزشکان توصیه می کنند پا سه تا چهار مرتبه در طول روز و به مدت نیم ساعت بالا نگه داشته شوند.
- در صورتی که باکتری، علت عفونی شدن زخم باشد، آنتی بیوتیک به منظور برطرف شدن عفونت از سوی پزشک تجویز خواهد شد.
- استفاده از پانسمان مرطوب بر روی زخم، به تسریع روند ترمیم و بهبودی زخم کمک خواهد کرد.
- در برخی موارد، جراحی و به منظور بهبود خونرسانی به پاها تجویز می شود. با این کار، از بروز دیگر مشکلات مشابه در پاها پیشگیری شود.
تمیز کردن و پانسمان کردن زخم
اولین قدم، برداشت هر گونه دبرید و بافت مرده از زخم و استفاده از پانسمان مناسب می باشد تا به تسریع روند بهبودی زخم کمک شود. توصیه می شود از پانسمان های ساده و نچسب استفاده شود. این پانسمان باید یک بار در هفته عوض شود.
فشرده سازی
به منظور بهبود خونرسانی به پاها و درمان التهاب، استفاده از بانداژ فشاری به بیماران توصیه می شود. این بانداژها به گونه ای طراحی شده اند که خونرسانی از اندام های تحتانی به قلب را بهبود می بخشند.
انواع مختلفی بانداژ فشاری و یا جوراب الاستیک وجود دارد که همگی با هدف درمان زخم واریسی طراحی شده اند و متشکل از چندین لایه هستند. بانداژ فشاری حتما باید توسط پزشک و متخصص گذاشته شود.
بانداژ باید هفته ای یک بار و بعد از تعویض پانسمان، تمیز شود.
زمانی که بانداژ برای اولین بار بر روی زخم ناسالم گذاشته شود، با درد همراه خواهد بود. میزان درد با مصرف مسکن و بعد از شروع روند بهبود زخم، به تدریج کمتر می شود، که البته ممکن است ده تا دوازده روز ادامه پیدا کند.
مهم است که بانداژ فشاری طبق دستور پوشیده شود. در صورت بروز هر گونه مشکل، باید با پزشک تماس گرفته شود و از برداشتن خودسرانه بانداژ خودداری شود. در صورتی که بانداژ بیش از حد تنگ باشد و بیمار احساس خوشایندی نداشته باشد، راه رفتن می تواند به رفع مشکل کمک کند.
با این حال، در صورت بروز موارد زیر، بانداژ برداشته خواهد شد:
- احساس درد شدید در قسمت جلوی مچ پا
- احساس درد شدید در قسمت روی پا
- متورم شدن انگشت ها
بعد از برداشتن بانداژ، پا باید بالا نگه داشته شود.
مراقبت از زخم واریسی
زخم های واریسی به مراقبت و درمان مناسبی نیاز دارند، تا از بروز عفونت پیشگیری به عمل آید و به تسریع روند بهبودی کمک شود. به همین خاطر، توصیه می شود در صورت مشاهده علائمی از زخم واریسی، به پزشک مراجعه شود.
درمان زخم واریسی با هدف تمرکز بر روی مشکلات مربوط به جریان خون و رگ های خونی که منجر به بروز این نوع زخم شده اند، آغاز می شود. در برخی موارد، ممکن است نیاز باشد بافت اطراف زخم برداشته شود.
از بیمار خواسته می شود، نسبت به رعایت موارد زیر اهمیت دهد:
- تمیز کردن مرتب زخم
- گذاشتن پانسمان بر روی زخم
- عدم استفاده از محصولاتی که منجر به بروز حساسیت پوستی می شوند
- پوشیدن جوراب های مخصوص و یا بانداژ فشاری، جهت پیشگیری از لخته شدن خون در پاها و تسریع روند بهبودی
- استعمال پماد آنتی باکتریال و یا دیگر داروهای موضعی به منظور درمان و یا پیشگیری از بروز عفونت
- مصرف آنتی بیوتیک به منظور درمان و یا پیشگیری از بروز عفونت
- انجام تست آلرژی
مراقبت فردی در طول درمان
توصیه می شود جهت تسریع روند ترمیم و بهبودی زخم، موارد زیر رعایت گردد:
- راه رفتن روزانه. نشستن و بلند شدن بدون بالا نگه داشتن پاها می تواند باعث تشدید زخم و التهاب شود.
- بالا نگه داشتن پا هنگام دراز کشیدن و یا نشستن
- ورزش دادن پاها با تکان دادن انگشت ها به سمت بالا و پایین
- کم کردن وزن با رژیم غذایی سالم و ورزش، در صورت چاقی و اضافه وزن
- کنار گذاشتن استعمال دخانیات و محدود کردن مصرف مشروبات الکلی
- مراقبت از پاها در خصوص عدم وارد آمدن آسیب
- پوشیدن کفش های مناسب و متناسب با اندازه پا
درمان زخم واریسی عفونی
ممکن است در برخی موارد، ترشحاتی از زخم مشاهده شود، با درد همراه باشد و اطراف زخم قرمز و ملتهب شود. این ها علائمی از عفونت زخم واریسی هستند. در چنین شرایطی، زخم همانند روال قبل تمیز و پاکسازی می شود.
بیمار باید بیشتر اوقات، پای خود را بالا نگه دارد و دوره درمان مصرف آنتی بیوتیک را که یک هفته می باشد، کامل کند. هدف از درمان آنتی بیوتیک، برطرف شدن عفونت می باشد. با این حال، آنتی بیوتیک کمکی به بهبود زخم نمی کند و تنها باید برای مدت زمان کوتاهی مصرف شود.
بعد از بهبودی زخم واریسی چه باید کرد؟
بعد از یک بار بهبود زخم واریسی، امکان بروز زخم دیگری چند ماه یا چند سال بعد وجود دارد. یکی از موثرترین اقدامات، پوشیدن جوراب فشاری بعد از بیدار شدن از خواب می باشد.
آیا راهی برای پیشگیری از بروز زخم واریسی وجود دارد؟
اقدامات متعددی وجود دارد که رعایت آن ها می تواند در پیشگیری از بروز زخم واریسی موثر باشد. از جمله:
- تغییر در سبک زندگی و مصرف داروها
- کنار گذاشتن استعمال دخانیات
- کاهش وزن
- کنترل بیماری های مزمن مانند فشار خون بالا و دیابت
- مصرف آسپیرین به منظور پیشگیری از لخته شدن خون
- کاهش میزان مصرف نمک در رژیم غذایی
- ورزش کردن به طور منظم
- پوشدین جوراب های مخصوص و فشاری
- بالا نگه داشتن پاها
در پایان این که،
زخم واریسی، زخم های پا هستند که در پی مشکلات خونرسانی به رگ های موجود در پا ایجاد می شوند. در این شرایط، خون به جای بازگشت به قلب، به داخل رگ ها برمی گردد، فشار به پوست وارد می شود و زخم باز تشکیل خواهد شد.
زخم واریسی عمدتا بالای مچ پا تشکیل می شود و روند ترمیم و بهبود آهسته ای دارد. در صورتی که نسبت به درمان اقدامی صورت نگیرد، زخم بزرگ می شود و شاهد بروز عوارضی از قبیل عفونت خواهیم بود. اما خوش بختانه اقداماتی وجود دارد که رعایت آن ها می تواند به پیشگیری از بروز زخم واریسی کمک کند.
https://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/venous-skin-ulcer
