زخم یا جراحت پوست

زخم‌ها، جراحات باز هستند که به شکل ایجاد یک ظایعه بر روی پوست ایجاد می‌شوند. متاسفانه با وجود مداوا و معالجه، درمان قطعی تا به حال حاصل نشده است، گاهی اوقات زخم به طور کوتاه‌مدت بهبود پیدا می‌کند و به طور کامل محو نمی‌شود. زخم‌ها معمولا به صورت ملتهب شدن پوست، بثورات، تغییر رنگ ظاهری پوست، زخم خشک ایجاد می‌شوند.

زخم پا چیست؟

پا بعنوان یکی از ارکان‌های مهم بدن، نقش حیاتی در عملکرد و سلامت عمومی جسم انسان ایفا می‌کند، بنابراین نسبت به مراقبت از آن باید احتیاط را به عمل آورد.

هنگامی فرد زخمی را روی یکی از پاهایش مشاهده می‌کند، معمولا در ناحیه‌ای که جراحت و ضایعه ایجاد شده است، احساس خارش یا سوزش دارد. در صورتی که جریان خون ضعیف باشد، زخم یا جراحت بر روی یکی از نقاط پای فرد ایجاد میشود.

افرادی که مبتلا به بیماری دیابت هستند، جزء یکی از گروه‌های پر خطری بوده که خطر زخم پا آنها را تهدید می‌کند؛ در واقع هنگامی که جریان خون ضعیف می‌شود یا فرد هیچ‌گونه حسی در پاهایش احساس نمی‌کند، این موضوع می‌تواند باعث بروز زخم بستر شود؛ بنابراین افراد مبتلا به دیابت باید به شدت مراقب باشند که دچار این مشکل نشوند و احتیاط را در پیش گیرند.

چه عوامل باعث بروز زخم پا می‌شوند؟

زخم پا بیشتر در اثر ایجاد شرایط حاد پزشکی و تغییرات فیزیولوژیک نمایان می‌شود که در ذیل به این موضوع اشاره شده است؛ از جمله:

• گردش خون ضعیف که در اثر گرفتگی عروق رخ می‌دهد، در واقع این زخم‌ها موسوم به زخم‌های شریانی هستند و فرد درد وحشتناکی را احساس میکند؛ این عارضه اغلب نواحی اطراف مچ، قوزک، انگشتان و ساق پا را درگیر می‌کند؛
• نارسایی وریدی یکی دیگر از دلایل بروز زخم پا است که در اثر ایجاد لخته خون حد‌ فاصل ساق پا تا زانو رخ می‌دهد؛
• زخم ناشی از نارسایی تلفیقی وریدی_شریانی که شخص هر دو اختلال را هم‌زمان باهم دارد که در نهایت منجر به شدت جراحت ایجاد شده بر روی پا می‌شود؛
• سایر اختلالات ناشی از گرفتگی عروق یا تصلب شراین که باعث ایجاد زخم در پا می‌شود؛
• بیماری و نارسایی کلیوی یکی دیگر از عوامل ایجاد زخم در پا است که در اثر آسیب اعصاب و رگ‌های خونی رخ می‌دهد که در موارد حاد می‌تواند منجر به ایجاد عفونت و حتی قطع پا شود؛
• فشار خون بالا یکی دیگر از دلایل بروز زخم در پا است که باعث بروز جراحت در ناحیه مچ پا می‌شود؛
• اشخاصی که دچار ورم غدد لنفاوی شده‌اند، این اختلال باعث بروز تجمع مایعات در ساق پا و کشاله‌ی ران می‌شود که تورم ایجاد شده، سبب بروز زخم در نهایت خواهد شد؛
• زخم پا ناشی از بیماری دیابت، یک جراحت و ضایعه پوستی باز بوده که با توجه به وضعیت بیمار مبتلا به دیابت ممکن است، دچار این عارضه شوند که نواحی کف پا، انگشتان و یا روی پا را درگیر میکند و اگر شدت زخم سیر صعودی پیدا کند، احتمال دارد که عفونت ناحیه‌ای را که دچار این ضایعه شده است را دربگیرد و حتی منجر به قطع پا شود؛
• یکی دیگر از مواردی که باعث بروز زخم در پا می‌شود، زخم‌های تروماتیک است که در اثر سوانح و حوادث خارجی رخ می‌دهد که باعث بروز پارگی، ساییدگی، سوختگی، کشیدگی، سوراخ شدن و.. می‌شود؛
• خارش و در نهایت ایجاد زخم در ناحیه پا در اثر بروز توده‌های خوش‌خیم یا بدخیم که ممکن است، سرطانی باشد؛
• زخم ناشی از عفونت که به دلایل مختلفی از جمله بیماری‌هایی همچون عفونت قارچی، ناخنک، قانقاریا عقربک (پارونیشیا) و یا در اثر سوانح خارجی ممکن است، رخ بدهد؛
• پینه یک عارضه‌ و زخم پوستی است که معمولا در پاشنه‌ی پا، کف پا ظاهر شده، که حالتی سفت دارد و در اثر اصطحکاک و فشار در کفش ایجاد می‌شود؛
• میخچه ضایعه‌ای دردناک است که معمولا در بین انگشتان پا بوجود می‌آید ، که لایه‌ای ضخیم و سفت دارد، در واقع از پوست‌های مرده تشکیل می‌شود؛
• رشد زگیل در کف پا در اثر عفونت ویروسی ایجاد می‌شود که باعث بروز جراحت خشن و گوشتی شکل  در پا می‌شود و فرد به هنگام راه رفتن و یا ایستادن احساس درد دارد که یکی دیگر از عوامل بروز زخم در پا است؛
• تبخال یکی دیگر از دلایل بروز زخم در پا است که درواقع برش‌هایی کوچک یا سایشی معمولا در انگشتان پا ایجاد می‌کند، ضایعه ایجاد شده باعث بروز التهاب، تاول و خارش در آن ناحیه می‌شود. جراحت و زخم‌های ایجاد شده، ظاهری سفید رنگ دارند؛
• پسوریازیس عمدتا به شکل پلاک‌های ضخیم و پوسته پوسته ظاهر می‌شود، در واقع افراد مبتلا به این بیماری با وضعیت پوسته‌ریزی مواجه می‌شوند، در صورتی که در ناحیه‌ای که دچار این ضایعه شده است، ترک ایجاد شود، شخص با خونریزی و درد آزاردهنده‌ای مواجه شده که منجر به ایجاد زخم می‌شود.

آیا تابه حال پیش آمده است که زخم شما بهبود پیدا نکند؟

زخم و جراحات پوستی باز در اثر آسیب به بافت داخلی پوست ایجاد می‌شود که به صورت التهاب قرمز رنگ است. عارضه در آن ناحیه ممکن است باعث افزایش دمای پوست در آن نقطه شود و بسته به شدت جراحت به هنگام لمس شخص احتمالا دردی را هم احساس خواهد کرد که به حالات و وضعیتی که به هنگام بروز تاول ایجاد می‌شود؛ است.

افراد مبتلا به دیابت امکان دارد که با اوج و حاد شدن وضعیت بیماری‌شان با زخم پاهایشان مواجه شوند. زخم‌های پای دیابتی معمولا بهبود پیدا نمی‌کنند و یا درخوش‌بینانه‌ترین حالت از وخیم‌تر شدن جراحت جلوگیری به عمل می‌آید.

زخم‌های غیر قابل درمان یا غیر التیام‌دهنده، بیشتر به صورت التهاب و قرمز شدن پوست مشاهده شده است که با گذر زمان بافت پوست و غشاء دچار آسیب و از متلاشی شدن می‌شود و در نهایت شخص با زخم باز یا open wound روبه رو خواهد شد، که برخی اوقات ulcer ایجاد شده، درمان نمی‌شود.

پنج دلیل که زخم پای شما بهبود پیدا نمی‌کند!

• نارسایی شریانی

وظیفه‌ی سیستم گردش خون، انتقال خون غنی از اکسیژن و مواد مغذی به کل اعضای بدن است و مواد مغذی وظیفه حفاظت و مراقبت از بافت جسم را بر عهده دارد.

هنگامی در کار سیستم گردش خون اختلال ایجاد شود، اولین علائم را پا می‌توان مشاهده کرد، از همین رو هر چند وقت یکبار باید مورد معاینه قرار بگیرد، حتی اگر پزشک به هنگام مشاهده با نشانه‌ای از زخم در پاهای بیمار مواجه نشود، در صورتی که شخص با لمس و فشار دادن پاهایش توسط پزشک دردی را احساس کند، یا پزشک علائمی همچون ریزش مو یا تغییر رنگ در پاها بیمار را متوجه شود، این موارد حکایت از بیماری شریان محیطی دارد.

بنابراین به شما توصیه اکید داریم که به هنگام مشاهده‌ی کوچک‌ترین نشانه‌ای در پاهایتان به پزشک مراجعه کرده و توصیه‌ها و مشاوره‌های پزشک را اجرا کنید؛ چرا که در صورت بی توجهی به درمان، احتمال دارد که با درد غیرقابل تحمل و آزار دهنده، جراحت، قطع پا و در صورت وخیم شدن اوضاع با مرگ روبه رو شوید.

مراجعه به پزشک و انجام بررسی های لازم شما را از ابتلا به بیماری PAD آگاه میکند، در صورت ابتلا به نارسایی شریانی، با انجام اقدام و راهکارهای درمانی از بروز زخم و سایر عوارض احتمالی پیش گیری کنید؛

• اختلال عصبی

معمولا افرادی که دارای بیماری‌هائی همچون گردش خون نامنظم، اعتیاد به الکل، نارسایی وریدی و دیابت هستند، دچار اختلال آسیب عصبی می‌شوند.  اما کارکرد سیستم عصبی بدن چیست؟ بگذارید با یک مثال ساده برای‌تان بگوییم، اگر پاهایتان با جسم سختی برخورد کند یا نیشگون از آنها گرفته شود، فرد احساس ناراحتی می‌کند؛ در واقع سیگنال‌هایی به مغز فرستاده می‌شود که گویای سلامت سیستم عصبی هستند.

حالا وضعیتی را تصور کنید که به هنگام زمین خوردن و کبودی هیچ‌گونه دردری را احساس نمی‌کند؛ به عبارتی هیچ سیگنالی به مغز ارسال نمی‌شود، در واقع سیستم عصبی دچار اختلال شده است که چنین اتفاقی رخ می‌دهد. در نتیجه این اختلال به مرور زمان باعث بروز و ایجاد زخم در پا می‌شود؛

• زخم بستر

زخم بستر یا دکوبیتوس در اثر دراز کشیدن یا نشستن‌های طولانی مدت در یک وضعیت خاص ایجاد می‌شود. که بر طبق گزارش ها و تحقیقات بدست آمده بیشتر در  پشت پاشنه‌ی پای بیماران مشاهده شده است و منجر به بروز زخم و جراحات غیر قابل درمان می‌شود؛

• زخم‌های ناشی از امراض قلبی عروقی، نارسایی کلیوی، دیابت، فشار خون و کلسترول بالا

در افرادی که مبتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی، قند خون و دیابت، نارسایی‌کلیوی، کلسترول و فشار خون بالا هستند، وجود زخم در پا نشان دهنده تشدید و وخیم شدن بیماری دارد.ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که چرا چنین وضعیتی برای بیمار رخ می‌دهد؟ در پاسخ به این سوال باید بگوئیم که دلیل این امر، حاکی از اختلال در وضعیت گردش خون یا همان سیستم گردش خون است که سیستم عصبی را مختل کرده و سبب پیدایش زخم در پای بیمار می‌شود؛ اما به منظور اینکه افرادی با این شرایط  و بیماری‌های PAD دچار چنین وضعیت نشوند و در واقع جلوگیری از چنین شرایطی، ضروری است که رژیم غذایی مخصوص و ورزش را در پیش گیرند و ضمن اینکه وزن خود را کنترل کنند که این عوامل تا حدودی خطر بروز زخم در پا را به طور قابل توجه‌ای کاهش می‌دهد؛

• سبک زندگی ناسالم

افرادی که عادت به مصرف سیگار دارند، به دلیل تاثیرات منفی دخانیات بر گردش خون، عمدتا مستعد ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی و اختلال شریان محیطی هستند.

یکی دیگر از عادت‌های ناسالم که خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی و اختلال شریان را افزایش میدهد، ساعت خواب طولانی، کم‌تحرکی و ورزش نکردن است که در صورت عدم رسیدگی و وخیم شدن شرایط، سبب پیدایش بروز زخم در پا می‌شود که فرد را با خطرهای جبران ناپذیری مواجه می‌کند.

هنگامی که فرد متوجه پیدایش عارضه و جراحت در پاهایش می‌شود، در صورتی که زخم از نوع باز باشد، مستعد جذب انواع آلودگی و باکتری است و در صورت عفونی شدن، از محل آن بوی نامطبوع و مایع سفید رنگ که نشان از چرکی شدن آن دارد؛ خارج می‌شود. در صورتی بی توجه‌ای ممکن شخص مبتلا به بیماری گانگران و حتی قطع پاهایش شود؛ که جبران پذیر نیست. توصیه می‌کنیم در صورت مشاهده زخم، به منظور پیش‌گیری از عواقب جبران ناپذیر، مرتبا به پزشک مراجعه کنید.

تفاوت زخم و تاول

تاول و زخم پا هر دو از جراحات اختلال نوروپاتی دیابتی هستند. نورپاتی ناشی از دیابت درواقع یک آسیب عصبی به شمار می آید که در میان بیماران دیابتی اغلب شایع است؛ اما اینکه چرا چنین اتفاقی رخ می‌دهد، به این موضوع برمی‌گردد که میزان قند خون از حد نرمال خود افزایش پیدا می‌کند و در نتیجه به سیستم عصبی آسیب وارد می‌شود. طبق مشاهدات و گزارش‌ها، نوروپاتی اغلب به اعصاب پا از جمله ساق و کشاله‌ی ران صدمه وارد می‌کند.

افراد مبتلا به نوروپاتی دیابتی هیچ‌گونه حسی به خصوص در اندام تحتانی خود احساس نمی‌کنند؛ که همین باعث می‌شود، شخص متوجه آسیب و صدمه وارده نباشد و در نتیجه هنگامی اوضاع وخیم شود، باعث بروز زخم یا تاول در پاهایش می‌شود.

گاهی اوقات اوضاع  و شرایط بیمار به قدری وخیم است که پزشکان مجبور به قطع پای شخص می‌شوند، به همین منظور برای جلوگیری از بروز چنین وقایعی، باید به پزشک مراجعه کنید که متوجه نوع جراحت وارده باشد، در واقع تفاوت زخم از تاول تشخیص داده شود تا از بروز آن پیش‌گیری بعمل آید.

تاول را می‌توان تشبیه به یک حبابی دانست که درون آن را یک مایع شفاف سفید رنگ فراگرفته است. تاول‌ها معمولا در اثر سوختگی، سرمازدگی یا در نتیجه تماس با مواد شیمیایی و  اصطحکاک بوجود می‌آید.

توجه داشته باشید که در صورتی پارگی تاول، انواع آلودگی‌ها و باکتری‌ها از طریق پوست می‌توانند راه نفوذ به درون بافت پا پیدا کنند، تا جایی که ممکن است که استخوان را هم درگیر عفونت کنند و در این صورت اگر رسیدگی نکنید، احتمال دارد که پزشکان پای شما را برای جلوگیری از گسترش عفونت در بدن، قطع کنند.

پیدایش تاول در بیماران مبتلا به دیابت یک امر شایع است. تاولی که در اثر این بیماری بر روی پوست پدیدار می‌شود، شبیه به تاول‌های سوختگی است. پزشکان تا به امروز هنوز دلیل قانع کننده‌ای برای این  موضوع را تشخیص نداده‌اند، اما این امر ممکن است، در اثر عواملی چون کشف نامناسب، بالارفتن میزان قند خون، نوروپاتی دیابتی، اختلال شریان محیطی و عفونت‌های قارچی باشد. تاول‌ها معمولا در انگشتان و پاها ظاهر می‌شود و اغلب بدون ایجاد احساس درد است و خود به خود بهبود پیدا می‌کنند.

زخم پا

زخم پا را می‌توان شبیه به یک حفره‌ی قرمز رنگ تشبیه کرد که بسته به شدت جراحت این سوراخ ممکن است عادی یا عمیق باشد. زخم پا اگر عمیق باشد، احتمالا بافت پوست دچار شکاف و پارگی می‌شود. در صورتی که زخم وسیع باشد به لایه‌های زیرین پوست هم آسیب وارد می‌کند و حتی ممکن است به تاندون‌ها، استخوان‌ها و ماهیچه‌ها صدمه وارد کند.

زخم پا در بیماران دیابتی و افرادی که دچار اختلال گردش خون هستند، را می‌توان گفت امری شایع است. جراحت ایجاد شده، ممکن به راحتی بهبود پیدا نکند. این قشر از افراد باید احتیاط کامل را در پیش گیرند، چرا که احتمال آلودگی و در نتیجه عفونی شدن آن وجود دارد. بی توجه‌ای به این موضوع درصد ابتلا به بیماری‌های آبسه، سلولیت، عفونت استخوان و گانگرن را افزایش می‌دهد.

چگونه می‌توان نوع زخم پا را تشخیص داد؟

در پاسخ به این سوال باید باید بگوئیم که به منظور تشخیص نوع زخم و علت آن، پرونده پزشکی بیمار باید بررسی شود که آیا مبتلا به  بیماری خاصی هست یا خیر؟ از این رو پزشک پس از بررسی و مشاهده زخم، جهت کسب اطمینان از تشخیص نوع جراحت، آزمایش‌هائی از جمله اشعه ایکس، ام آرآی، سی تی اسکن و معاینات قلبی و عروقی را انجام می‌دهد.

زخم پا اغلب جز جراحات دردناک و غیرقابل تحمل است، و وجود آن در بین افراد مبتلا به بیماری دیابت امری طبیعی و شایع است. زخم‌ها از نظر ظاهری، به شکل التهاب قرمز رنگ پدیدار می‌شوند و اگر جراحت از نوع باز باشد، درصد احتمال عفونی شدن آن بالاست. ضمن اینکه باید این موضوع را هم در نظر بگیرید، که اگر مبتلا به بیماری‌های خاصی از جمله دیابت هستید، در صورت ورود چرک به زخم پاهایتان، احتمال قطع پا و حتی مرگ شما را تهدید می‌کند.

بنابراین توصیه می‌شود که به هنگام مشاهده‌ی اولین نشانه‌های زخم بر روی پاهایتان سریعا به پزشک و خدمات درمانی مراجعه کنید. برای مراقب شخصی از زخم پاهایتان تمیز و ضدعفونی کردن آن اولین گام برای بهبود جراحت‌تان است، سپس باید با استفاده از باند استریل زخم‌تان را بپوشانید، تا از ورود انواع باکتری و آلودگی جلوگیری شود؛ در ضمن سعی کنید تا جائی که می‌توانید از وارد شدن فشار به پاهایتان خودداری کنید.

این نوع روش درمانی برای درمان زخم‌ های سطحی است، در واقع اگر جراحت پاهایتان عمیق باشد و به خصوص اگر دچار عفونت شده باشد، این نوع راهکار دیگر جوابگو نیست و باید پزشک روش‌های دیگری را به منظور بهبود زخم شما در نظر بگیرید. بنابراین توصیه می‌کنیم که در صورتی که دچار بیماری‌های خاص به ویژه اختلال گردش خون، شریان محیطی، دیابت و… هستید، به منظور جلوگیری از بروز زخم و یا اگر دچار جراحت شده‌اید، درجهت حفظ سلامت‌تان نهایت تلاش را داشته باشید.

سه راهکار درمانی برای بهبود سریع زخم پاهایتان

• معاینه توسط پزشک

به محض مشاهده زخم در پاهایتان به پزشک مراجعه کنید تا دچار عواقب احتمالی جبران ناپذیری نشوید، به خصوص اگر مبتلا به دیابت هستید، توصیه می‌کنیم سریعا به پزشک و خدمات درمانی مراجعه کنید، تا مورد مداوا قرار بگیرید، چه بسا بسیاری از افراد، به خاطر بی توجهی و اقدام دیرهنگام، مجبور به قطع عضو شده‌اند و یک عمر پشیمانی و افسوس را با خود به همراه داشته‌اند. مراجعه به وقت به خدمات درمانی، در واقع شما را در برابر خطرات احتمالی محافظت می‌کند.

با مراجعه به خدمات درمانی و مشاهده و بررسی زخم توسط پزشک، نوع جراحت تشخیص داده شده، و همین‌طور در صورت ورود عفونت به زخم پاهایتان پزشک راهکارهای درمانی ویژه‌ای را پیاده می‌کند؛ اما اگر هیچ اقدامی نکنید، در صورت عفونت احتمال ورود آن به استخوان پاهایتان را هم در نظر بگیرید که با قطع عضو همراه است. باز هم توصیه اکید داریم که پاهایتان را  از نظر وجود زخم و جراحت مرتب مشاهده و بررسی کنید، به خصوص اگر دارای بیماری خاصی از جمله دیابت هستید.

اولین اقدامی که پزشک به منظور بهبودی زخم شما اجرا می‌کند، ضدعفونی کردن آن از هرگونه آلودگی است. سپس در مرحله بعدی سطح پوست راز وجود پوست و بافت‌های تجزیه شده و مرده پاکسازی می‌کند، تا بتواند جراحت را از عفونت و چرک زدوده کند. این عمل ممکن است، کمی برای شما زجر‌آور و دردناک باشد، اما تحمل این درد، شما را از خطرات احتمالی و از همه مهم‌تر قطع عضو درامان می‌دارد.

اگر شدت زخم و عفونت آن به حدی وخیم باشد، پزشک معالج شما به منظور مداوای شما ممکن است، یک برش در محل جراحت ایجاد می‌کند، تا به درون آن دسترسی پیدا کند. این احتمال را هم در نظر داشته باشید که جراح گاهی اوقات علاوه بر پانسمان و استفاده از باند استریل مجبور به پیوند پوست هم می‌شود.

برخی اوقات بنا به وضعیت جراحت بیمار، پزشک باید اقدام به کشت و نمونه‌برداری از زخم کند. این عمل به منظور تشخیص نوع میکروب موجود در زخم است، هنگامی که پزشک نوع باکتری که در زخم تکثیر پیدا کرده است، را بازشناسی ‌کند، متناسب‌ترین آنتی‌بیوتیک را تجویز می‌کند، تا بهبودی هر چه سریع تر فرد حاصل شود.

نحوه گرفتن نمونه برداری از زخم یا کشت به این صورت است، که پزشک با استفاده از یک سواب یا گوش پاک کن اقدام به این کار می‌کند، تا باکتری‌های لازم را جمع آوری کند. ممکن است این عمل کمی برای شما آزار دهنده باشد، اما فقط چند ثانیه صبور باشید و تحمل کنید.

پزشک با توجه به وضعیت زخم و جراحت پاهایتان متناسب‌ترین آنتی‌بیوتیک را برای بهبودی هرچه سریع تر شما تجویز می‌کند، Antibiotics می‌تواند از نوع خوراکی باشد، که در این صورت هر روز باید مصرف کنید، یا از نوع موضعی باشد که به صورت کرم بوده و روی زخم قرار داده و ماساژ بایستی بدهید؛ اما این موضوع را هم در نظر داشته باشید که ممکن است که هر دو نوع آنتی بیوتیک را باید دریافت کنید، چرا که شرایط شما ایجاب می‌کند؛

• مراقبت از زخم در خانه

مهم‌ترین کاری که به منظور مراقبت از پاهایتان باید انجام دهید، شستشوی روزانه‌ی زخم با صابون و آب ولرم است، تا از وجود هرگونه آلودگی پاک شود، البته به هنگام شستن، مراقب باشید که جراحت دچار پارگی و یا صدمه بیشتر نشود و به آرامی این کار را انجام دهید؛ توجه داشته باشید که به هیچ عنوان هیچ لایه‌ای از پوست پاهایتان آسیب نبیند، چرا که باعث وخیم و یا عفونی شدن زخم می‌شود. شستشوی روزانه‌ی جراحت از خشک شدن آن جلوگیری می‌کند.

پس از شستشوی زخم، با یک دستمال کاغذی به آرامی محل جراحت را خشک کنید و به هیچ عنوان از حوله استفاده نکنید، چرا که باعث بدتر شدن آن می‌شود. حتی استفاده از پارچه به این منظور، باعث تکثیر مجدد باکتری‌ها در محل زخم خواهد شد. به هنگام استفاده از دستمال کاغذی به منظور خشک کردن انگشت پاهایتان به آرامی و با احتیاط کامل این کار را انجام دهید و مطمئن شوید، که هیچ‌گونه رطوبتی که راه رشد باکتری‌ها را فراهم کند؛ وجود نداشته باشد.

در این مرحله بایستی، حالا که زخم را شستشو داده‌اید و خشک کرده‌اید، محل جراحت را با  بتادین، ضدعفونی کرده و سپس زخم را با استفاده از باند و یا گاز استریل کاملا بپوشانید، تا از ورود باکتری و آلودگی به درون آن جلوگیری شود.

با توجه به نوع زخم پاهایتان، باید از باند یا گاز استریل مخصوص به خود استفاده کنید. پانسمان زخم را ضروری است که روزانه تعویض کنید و یا اگر مشاهده کردید که باند در حال پاره شدن است، مجددا عوض کنید.

بیماران مبتلا به بیماری‌های خاص از جمله دیابت، قلبی و عروقی، به منظور جلوگیری از ایجاد فشار به زخم پاهایشان از کفش‌های مخصوص استفاده کنند، به طور مثال استفاده از کفش آفلود یا کفش طبی ارتوپدی برای این افراد از جمله بیماران مبتلا به زخم پای دیابتی بسیار مفید وکاربردی است و روند بهبود جراحت را تسریع می‌بخشد. تا جائی که می‌توانید از ایجاد فشار به زخم پاهایتان جلوگیری کنید.

تا جائی که امکان دارد و می‌توانید، از وارد شدن فشار به زخم پاهایتان جلوگیری کنید، چرا که این امر ممکن است، باعث عفونی و حاد شدن وضعیت آن شود. توصیه می‌کنیم تا زمان بهبودی کامل زخم تا حد امکان از ایستادن و به دنبال آن وارد شدن سنگینی به پاهایتان دوری کنید.

هنگامی که در حال استراحت هستید، برای گردش خون بهتر، پاهایتان به دیوار تکیه داده و به حالت عمودی قرار دهید و یا یک بالشت را زیر پاهایتان بگذارید، این عمل از ایجاد فشار جلوگیری می‌کند. به هنگام نشستن یک چهار پایه به منظور بالا بردن پاهایتان استفاده کنید.

بیماران مبتلا به دیابت، ضروری است که هر روز میزان قند خون خود را چک و بررسی کنند. افزایش میزان گلوکز، باعث ایجاد عفونت در زخم می‌شود. داشتن یک رژیم غذایی خاص، از بروز چنین وضعیتی جلوگیری می‌کند.

در صورتی که رژیم غذایی و برنامه‌های دارویی تاثیری در کاهش قند خون تان ندارد، پزشک ممکن است، استفاده از انسلوین را به این منظور تجویز کند. در ضمن کاهش وزن در کنترل سطح گلوکز و بهبود سریع‌تر زخم پاهایتان موثر است.

فشار خون بالا جزء یکی از امراض خطرناک است که همواره خطر سکته افراد مبتلا به آن را تهدید  می‌کند. یکی از عوارض فشار خون بالا، زخم شدن پاها است، بنابراین این دسته از افراد همواره باید میزان فشار خون خود را کنترل کنند، تا از حاد شدن جراحت پاهایشان جلوگیری بعمل آید.

افراد مبتلا به فشار خون به منظور کنترل وضعیت سلامتی شان باید مواردی که در زیر به آن اشاره می‌شود را همواره در نظر داشته باشند:

• روزانه 30 دقیقه پیاده‌روی یا ورزش داشته باشند ؛
• از یک رژیم غذایی خاص پیروی کنند؛
• مصرف روزانه 1500 میلی‌گرم سدیم را فراموش نکنند؛
• کاهش مصرف کافئین به منظور جلوگیری از بالا رفتن فشار خون؛
• تا حد امکان از استرس و محیط‌های تنش زا خودداری کنند؛
• از مصرف سیگار و الکل خودداری کنند
• مصرف قرص‌های تنظیم فشار خون خود را فراموش نکنند.

استفاده از جوراب‌های طبی به منظور کنترل فشار خون بالا و همین طور میزان قند خون بالا، یکی دیگر از راهکارهای درمانی است که به افراد دیابتی و همین طور اشخاص با فشار خون بالا توصیه می‌شود. پوشیدن جوراب در واقع در بهبود زخم موثر واقع شده است؛ اما برای درمان انواع زخم‌ها نمی‌توان گفت، کاربرد دارد؛

• پیشنهاد دیگر راهکارهای درمانی موثر در درمان زخم پا

در صورتی که طی یک ماه هیچ نشانه‌ای از بهبود زخم پاهایتان مشاهده نکردید، سریعا به خدمات درمانی مراجعه کنید و دستورالعمل‌های پزشک را انجام دهید، تا عفونت به لایه‌های عمیق‌تر پوست و استخوان نفوذ نکند؛ اما اگر با وجود راهکارهای درمانی جراحت عود کرد، در این مرحله ضروری است که به متخصص غدد مراجعه کنید. معمولا برای بهبود زخم استفاده از آنتی بیوتیک مفید واقع خواهد شد.

اگر زخم پاهایتان عود کند، به طوری که استفاده از آنتی بیوتیک موثر واقع نشود، در این مرحله ممکن است، پزشک به منظور بهبود جراحت پاهایتان استفاده از اشعه‌ی ایکس را پیشنهاد کند. اجرای چنین راهکاری، درواقع هنگامی اجرا می‌شود که وضعیت زخم وخیم شده باشد. استفاده از اشعه‌ی ایکس به این منظور است که آیا عفونت به قدری پیش روی داشته که به استخوان هم نفوذ کرده باشد. گاهی اوقات هم پزشک آزمایش MRI را پیشنهاد می‌کند.

زخم‌های حاد ، اغلب بهبود پیدا می‌کنند، حتی اگر زمان بهبودی طولانی شود، اما برخی جراحات، از نوع مزمن یا غیر التیام هستند، که در نتیجه تنها راهکار درمانی استفاده از سلول درمانی است. این روش بافت پوست را به حالت قبلی خود برمی‌گرداند و روند بهبود زخم را تسریع می‌بخشد.

گاهی اوقات وضعیت زخم به قدری وخیم است، که پزشکان مجبور به اجرای اکسیژن‌درمانی موضعی برای درمان جراحت پاهای بیمار می‌شوند. در این روش بیمار در یک محفظه‌ی مملوء از اکسیژن قرار می‌گیرد، تا روند بهبود زخم‌اش تسریع پیدا کند. این راهکار همچنین به کنترل گردش خون کمک می‌کند. در این روش بیمار بایستی یک الی دو روز در اتاق اکسيژن باشد، تا زخم‌اش التیام یابد.

در مورد زخم پای دیابتی چه می‌دانید؟

زخم پای دیابتی جزء یکی از انواع جراحات باز است که در بین بیماران دیابتی امری شایع و طبیعی است. بیماران مبتلا به دیابت، اکثرا در ناحیه انگشتان پاهایشان دچار زخم میشوند، گاهی جراحت به قدری عود پیدا میکند که تا زانوهایشان درگیر ulcers میشود.

بسته به شدت جراحت، امکان بروز عفونت زخم وجود دارد و حتی ممکن است، پزشکان مجبور به قطع عضو شوند؛ در واقع زخم دیگر قابل بهبود و درمان نیست و عفونت تا استخوان پای بیمار نفوذ کرده است.

طبق تحقیقات پزشکی، دیابت علت اصلی و عمده‌ی قطع عضو غیر تروماتیک پاها در آمریکا است و به جرات می‌توان گفت که نزدیک به 24-14درصد از بیماران دیابتی مجبور به انجام این عمل می‌شوند. 85% زخم پاهای بیماران مربوط به قطع عضو اندام تحتانی افراد مبتلا به دیابت است.

دلیل ایجاد زخم پا در بیماران دیابتی چیست؟

زخم پا در بیماران دیابتی امری شایع است و دور از ذهن نیست. اغلب افراد مبتلا به دیابت که از انسولین به منظور تنظیم میزان قند خون استفاده می‌کنند، پاهایشان زخم می‌شوند، درواقع جراحت پا برای این اشخاص،  امری رایج است. جدای از افراد دیابتی، بیماران مبتلا به نفروپاتی دیابتی، رتینوپاتی دیابتی، امراض قلبی عروقی، اشخاص با اضافه وزن بالا و افرادی که عادت به مصرف سیگار و الکل دارند، خطر زخم پا سلامتی‌شان را تهدید می‌کند.

امر در پاسخ به این سوال که چرا زخم پا بوجود می‌آید، باید دلیل آن را نشات گرفته از عواملی چون گردش خون ضعیف، اختلال سیستم عصبی و به دنبال آن کاهش احساس درد، تغییر شکل ظاهری پا، اصطحکاک در اثر تماس پوست پا به طور مثال با کفش نامناسب، فشار زیاد به پا دانست که در مرور زمان باعث بروز زخم در پاها می‌شود.

افراد مبتلا به دیابت، که سال‌ها با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کنند، احتمال دارد که به نوروپاتی و یا اختلال سیستم عصبی در اثر افزایش قند خون شوند که به دنبال آن کمتر درد را احساس می‌کنند.

بیماران دیابتی که به اختلال سیستم عصبی دچار می‌شوند، به مروز زمان دیگر احساس درد را از دست می‌دهند، که یکی از عوارض آن بروز زخم در پاهایشان است. گاهی اوقات فرد حتی متوجه این موضوع نخواهد شد.

در این مواقع پزشک به منظور تشخیص اختلال نوروپاتی، با استفاده از مونوفیلامنت، پاهای بیمار را معاینه و بررسی می‌کند.

امراض قلبی‌عروقی یکی از دلایل بروز زخم در پاها هستند که باعث کاهش توانایی و مقابله بدن در برابر بیماری‌ها می‌شوند و حتی امکان بروز عفونت در زخم پاهایشان هم وجود دارد. ضمن اینکه در بیماران دیابتی به علت افزایش میزان قند خون، سیستم ایمنی بدنشان ضعیف شده و در نتیجه زخم سریع بهبود پیدا نمی‌کند و در صورت وخیم شدن آن حتی عفونت هم خواهد کرد.

از نشانه‌های زخم پا در بیماران دیابتی مطلع هستید؟

• التهاب، تورم و تغییر رنگ ظاهری پوست که معمولا سرخ می‌شود؛
• افزایش دمای سطح پوست اطراف زخم یکی دیگر از نشانه‌های زخم پا در افراد مبتلا به دیابت است؛
• خروج مایع سفید رنگ بد‌ بو که نشان دهنده‌ی عفونی شدن زخم است؛
• بیمار به هنگام لمس زخم احساس درد می‌کند؛
• سفت شدن زخم یکی دیگر از علائم زخم پا در بیماران دیابتی است؛
• معمولا افراد دیابت به هنگام بروز زخم در پاهایشان، پوست‌شان تغییر شکل ظاهری پیدا می‌کند

و به شکل پینه بسته است؛ در واقع به هنگام لمس گویا که اطراف زخم ضخیم شده است؛

• بروز تب و لرز در صورت پیشرفت عفونت زخم پا یکی دیگر از علائم رایج در بیماران دیابتی است.

انواع زخم پا در بیماران مبتلا به دیابت

• پیدایش زخم نوروپاتیک یکی از انواغ زخم پای دیابتی بوده که در افراد مبتلا به اختلال نوروپاتی دیابتی محیطی امری شایع است، و هیچ ارتباطی به عارضه‌ی ایسکمی که نشات گرفته از بیماری شریان محیطی است؛ ندارد؛
• زخم و جراحات ایسکمیک یکی دیگر از انواع زخم پای دیابتی بوده که ناشی از اختلال شریان محیطی است؛
• زخم‌های نورو ایسکمیک هنگامی رخ می‌دهد، که شخص اختلالات نوروپاتی محیطی و ایسکمی ناشی از بیماری شریان محیطی را هردو باهم داشته باشد.

نکته: شناسایی نوع زخم پای دیابتی و به دنبال تشخیص مناسب‌ترین راهکار درمانی در روند درمان و بهبود سریع جراحت موثر و مفید خواهد بود.

مهم‌ترین راهکارهای درمانی موثر در بهبود زخم پای دیابتی

• تنظیم و کنترل میزان قند خون و به طور کلی وضعیت سلامتی بیمار اولین مرحله در درمان زخم پای دیابتی است؛
• از بین بردن بافت و پوست مرده
• کاهش وزن که به کنترل سطح گلوکز خون کمک می‌کند؛
• جلوگیری از وارد شدن فشار به پاها در واقع به منظور جلوگیری از وخیم شدن زخم که استفاده از جوراب طبی می‌تواند مفید واقع شود؛
• شستشو و ضد عفونی کردن زخم با استفاده از سرم نمکی به منظور کاهش سطح عفونت زخم؛
• استفاده از باند یا گاز‌استریل به منظور پوشانده شدن زخم به منظور محافظت در برابر آلودگی‌ها و همین‌طور مرطوب ماندن آن، در واقع باید از خشک شدن جراحت باید جلوگیری کنید؛
• درمان اختلال شریان محیطی به منظور تسریع در روند بهبود زخم؛
• استفاده از آنتی‌بیوتیک به منظور تخلیه‌ی عفونت و سلولیت موجود در زخم که با توجه به وضعیت زخم ممکن است، که آنتی‌بیوتیک از نوع خوراکی و یا کرم موضعی باشد؛
• استفاده از سلول‌درمانی یکی دیگر از راهکارهای درمانی بهبود زخم پای دیابتی است و آن هم هنگامی اجرا می‌شود که زخم عود کرده باشد؛
• قطع عضو آخرین مرحله‌ی درمان زخم پای دیابتی است، در واقع عفونت به استخوان نفوذ کرده است که به منظور جلوگیری از پیشروی آن به دیگر اندام‌های بدن، این راهکار اجرا می‌شود.

جلوگیری از زخم پای دیابتی

• قطع مصرف سیگار و الکل؛
• کاهش و کنترل میزان کلسترول خون بالا؛
• کاهش و کنترل میزان گلوکز خون با استفاده از رژیم غذایی خاص؛
• انجام 30 دقیقه ورزش و پیاده روی به منظور کاهش وزن که هم از میزان فشار به پاها کاسته شود و هم میزان قند خون کنترل شود؛
• استفاده از جوراب و کفش طبی به منظور جلوگیری از فشار وارده به پاها؛
• مشاهده و بررسی پاها از نظر شکل ظاهری که دچار تغییر رنگ، کبودی، قرمزی، التهاب، ترک، تاول و… نباشد.

Resources

https://surgery.ucsf.edu/conditions–procedures/diabetic-foot-ulcers.aspx

https://www.apma.org/diabeticwoundcare

https://www.wikihow.com/Heal-Foot-Ulcers

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/diabetic-neuropathy/symptoms-causes/syc-20371580#:~:text=Diabetic%20neuropathy%20is%20a%20type,in%20your%20legs%20and%20feet

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17169-leg-and-foot-ulcers

https://www.azuravascularcare.com/infopad/reasons-for-non-healing-foot-ulcer

https://www.healthline.com/health/open-wound

https://www.werkman.ca/conditions/ulcers-wounds

https://www.advancedfootandankleclinics.com/blog/different-types-of-diabetic-foot-ulcers

https://www.templehealth.org/services/conditions/leg-foot-ulcers.

http://www.upmc.com/services/orthopaedics/conditions-treatments/foot-ulcer

https://www.healthline.com/health/diabetic-foot-pain-and-ulcers-causes-treatments

https://surgery.ucsf.edu/conditions–procedures/diabetic-foot-ulcers.aspx