زخم مزمن همان‌طور که از ماهیت‌اش مشخص است، برخلاف زخم حاد به سرعت بهبود پیدا نمی‌کند، لذا درمان آن هم برای پزشکان مشقت‌آور است و هم تحمل آن برای افرادی که دچار آن شده‌اند، رنج‌آور است. زخمهای مزمن از این جهت که ممکن است، التیام پیدا نکند، می‌تواند عوارض جدی و خطرناکی را برای بیماران بوجود آورد و چه بسا ممکن است، حتی موجب مرگ شخص شود؛ بنابراین بهبود یافتن آن نیاز به مراقبت‌های مداوم و ویژه ای دارد.
گاهی اوقات پیش می‌آید که در اثر بی‌توجهی نسبت به جراحت ایجاد شده و عدم رسیدگی به آن در اثر مرور زمان، زخم حاد تبدیل به زخم مزمن شده است که حتی احتمال دارد، به علت وخیم‌شدن آن دیگر قابل درمان نباشد. لذا بهتر برای جلوگیری از بروز چنین اتفاقاتی بهتر است که ابتدا یک شناخت جامعی در مورد آن کسب کنید؛ بنابراین پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
آیا می‌دانید چگونه زخم مزمن بوجود می‌آید؟
نقطه‌ی شروع یک جراحت و آسیب‌دیدگی بافت پوست، از زخم حاد است و پدیدار میشود. چرایی این که چرا یک زخم مزمن بروز می‌کند، به این موضوع برمی‌گردد، که زخم بهبود پیدا نکرده و دیگر هیچ راه درمانی ندارد.
عوامل خطر‌زایی که موجب بروز زخم مزمن میشود؟
اگر دچار زخم حاد شده‌اید، توصیه می‌کنیم که مراقبت‌های ضروری را در پیش بگیرید که دچار زخم مزمن و عوارض جبران‌ناپذیر آن نشوید. اما با این وجود اگر دچار بیماری و عارضه‌های خاص باشید، توجه داشته باشید که ممکن است بیش از دیگران در معرض ابتلا به زخم مزمن باشید، در ذیل به این موارد اشاره میشود:
- دیابت
- کلسترول بالا
- سوختگی شدید
- سرطان
- ایدز
- شرایط پزشکی وخیم
- بیماری عروقی
- بیماری قلبی
- فشار خون
- تصلب‌شرایین
- کم‌خونی
- رگ‌های واریسی
- ترومبوز ورید عمقی
- افراد مسن
- بی تحرکی
- چاقی
- سبک زندگی ناسالم مانند سیگار کشیدن یا رژیم غذایی نامناسب
- عدم رسیدگی و بهبود زخم
- چندین عمل جراحی
- زخم بستر
- سیستم ایمنی ضعیف
- مشاغل پرخطر که در معرض اشعه یا نشستن طولانی مدت هستند.
اگر دچار یکی از مواردی هستید که در بالا به آن اشاره شد، در واقع جزء گروه‌های پرخطر هستید، با پزشک خود در مورد اقدامات پیشگیرانه‌ای که می‌توانید برای کاهش احتمال ایجاد زخم مزمن انجام دهید، مشورت کنید.
متداول‌ترین انواع زخمهای مزمن
در حالی که همه زخم‌ها به صورت حاد شروع می‌شوند، به احتمال زیاد بیماری یا عارضه‌ی خاصی وجود دارد که تبدیل به زخم مزمن می‌شوند. متداول‌ترین نوع زخمهای مزمن شامل زخمهای عفونی، زخم ایسکمیک، زخم جراحی، زخم ناشی از مسمومیت با اشعه و مجموعه زخم‌هایی که ناشی از بیماری یا عارضه‌ی خاصی هستند.
بیماری‌هایی که موجب بروز زخم می‌شوند
زخم‌ها به دلایل متنوعی ممکن است بروز کنند، بنابراین همیشه باید نسبت به علائم هشدار دهنده آگاه باشید. در صورتی که مبتلا به بیماری‌های خاصی از جمله اختلال وریدی، مشکلات شریانی، بیماری دیابت هستید، یا در اثر استراحت طولانی مدت و عدم تحرک بافت پوست‌تان آسیب دیده است، در صورت مشاهده زخمهای غیرعادی پیش از آنکه جراحت عود کند و وخیم شود، به پزشک معالج خود مراجعه کنید.
زخم وریدی
زخم وریدی در صورت بروز مشکل در دریچه‌هایی که در داخل وریدهای اندام تحتانی شما قرار دارد، ایجاد میشود. این جراحت در اثر عدم کارکرد مثبت سیستم وریدی ممکن است، بروز کند یا اینکه متاسفانه شما اصطلاحا دچار انسداد رگ یا همان بیماری وریدی شده‌اید. این امر منجر به ایجاد مشکلات جریان خون و منقبض شدن خون در رگ‌های آسیب دیده میشود.
هنگامی خون لخته میشود، تورم اندام‌ها و در نهایت ایجاد زخم در سطح نزدیک به پوست را مشاهده خواهید کرد. زخمهای وریدی معمولا در ناحیه‌ای از پای شما ایجاد میشود، که رگ منقبض شده باشد که معمولاً توسط جوراب‌های واریس نزدیک مچ قابل درمان است. زخمهای وریدی نیز حتی در زیر زانو هم بروز می‌کنند.
اگر از بیماری عروقی یا ترومبوز ورید عمقی رنج می‌برید، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به زخم وریدی هستید. در صورت ابتلا به دیابت، نارسایی قلبی، بارداری یا چاقی ممکن است، جزء گروه‌های پرخطر به حساب بی‌آیید. در صورت مشاهده‌ی علائم و نشانه‌های زخم وریدی، بلافاصله به پزشک خود مراجعه کنید.
زخم شریانی
اگر دچار اختلال شریانی هستید، نسبت به بروز زخم هم هشیار باشید. مشکلات شریانی همچنین می‌توانند منجر به زخم شوند. زخمهای شریانی غالباً به دلیل کمبود مواد مغذی خون، در اندام‌های تحتانی ایجاد می‌شوند، که می‌تواند منجر به آسیب‌بافتی و کمبود اکسیژن شود.
زخمهای شریانی معمولاً بین انگشتان پا، بالای انگشتان پا یا در امتداد مچ پا دیده می‌شوند. زخمهای شریانی رنگ کم رنگ بوده و می‌توانند صورتی، زرد یا خاکستری به نظر برسند. آنها همراه با درد هستند و در صورت عدم درمان می‌توانند به آسیب دائمی منجر شوند.
اگر سابقه بیماری عروقی، نارسایی‌کلیوی، فشار خون بالا، چاقی، آسیب‌دیدگی وفشار زیاد به پاها شده باشید، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به زخمهای شریانی هستید. با پزشک خود در مورد عوامل خطرناک که منجر به بروز این واقعه میشود و راهکارهای جلوگیری از پیدایش زخمهای شریانی صحبت کنید، تا از عواقب احتمالی پیشگیری کنید.
زخم پای دیابتی
دیابت در صورت عدم توجه و مدیریت ضعیف می‌تواند منجر به عوارض جبران‌ناپذیری شود، به طور مثال زخم پای دیابتی که به آن زخمهای پا نوروپاتیک نیز گفته میشود، در نتیجه‌ی بی‌حسی در اندام‌های تحتانی، تجزیه‌ی بافت پدیدار میشود. این‌ها اغلب به دلیل اینکه بیمار در اثر افزایش قند خون، متوجه‌ی بروز هیچ‌گونه دردی نمی‌شود، مورد توجه قرار نمی‌گیرند، که می‌تواند منجر به عفونت و مشکلات دیگر شود. در صورت عدم درمان به موقع و اصولی دچار زخم پای دیابتی که جزء یکی از زخمهای مزمن است، خواهید شد.
زخم بستر
زخم بستر در اثر استراحت طولانی، فشار و اصطحکاک در یک نقطه از بدن ایجاد میشود. این فشار در نهایت باعث فشرده شدن بافت در آن ناحیه‌ی آسیب دیده و ایجاد زخم میشود. آنها معمولا در نواحی استخوانی بدن مانند پاشنه‌ی پا، آرنج، زانو، تیغه‌های شانه، دنبالیچه، ستون فقرات، مچ پا یا حتی پشت سر دیده می‌شوند.
زخمهای تحت فشار طی چهار مرحله پیشرفت می‌کنند، از حساسیت شروع می‌شوند و به زخم‌هایی با عمق بالا تبدیل شده که بر سطوح عمیق بافت زیرین تأثیر می‌گذارند. زخم بستر معمولا در اثر استراحت طولانی و افرادی که دچار آسیب نخاعی و در نتیجه دچار عدم تحرک شده‌اند، بروز می‌کند.
عوامل زیادی هستند که می‌توانند جریان خون، تب و فشار بیش از حد در یک نقطه از بدن را برای مدت طولانی تحت تأثیر قرار دهند. یکی از بهترین روش‌ها برای درمان زخم بستر چرخش یا تغییر مکان مکرر است.
زخمهای عفونی
وقتی عفونت به درستی درمان نشود، صرف نظر از نوع عفونت، می‌تواند منجر به زخم مزمن شود. این نوع زخمهای مزمن خطرناک هستند، چرا که عفونت می‌تواند وارد خون شده و گسترش یابد و به نقاط مختلف بدن راه پیدا کند. زخمهای عفونی اغلب با بوی بد، چرک، تخلیه، بافت متلاشی، التهاب و تب همراه است. در صورت مشاهده علائم و نشانه‌های عفونت زخم‌تان، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید تا از بروز مشکلات جدی مانند قطع عضو جلوگیری شود.
زخمهای ایسکمیک
هر نوع زخمی که موجب اختلال در کارکرد خون‌رسانی شود، موجب بروز زخم ایسکمیک میشود. به عبارتی خون‌رسانی ضعیف موجب عدم ارسال اکسیژن و مواد مغذی کافی به نقاط بدن شده است،که در نتیجه‌ی این جراحت ایجاد میشود. برخی از علائم و نشانه‌های رایج زخمهای ایسکمیک شامل نبض ضعیف است، که می‌تواند باعث رنگ‌پریدگی و حتی کاهش دمای بدن در هرناحیه از بدن شود. زخم ایسکمیک را جدی بگیرید.
زخم جراحی
زخم ناشی از جراحی در ابتدا یک نوع از جراحت حاد محسوب میشود، اما در صورتی که نسبت به مراقبت از آن بی‌توجهی شود، تبدیل به زخم مزمن میشود. یکی از دلایل شایع عدم بهبود زخم‌هایی که در اثر جراجی بوجود می‌آید، خون‌رسانی ضعیف و یا متوقف شدن آن در ناحیه‌ی آسیب دیده است و ضمن اینکه عفونت محل زخم می‌تواند سبب بروز و ایجاد زخم مزمن شود. یکی از علائم و نشانه هایی که جراحت ناشی از جراحی تبدیل به زخم مزمن میشود، افزایش دمای پوست اطراف ناحیه‌ی آسیب دیده، التهاب، تغییر رنگ و قرمز شدن آن است.
زخم‌هایی که در اثر مسمومیت با اشعه بوجود می‌آید
زخم‌هایی که در اثر مسمومیت با اشعه به وجود می‌آیند، می‌توانند در اثر اشعه‌درمانی یا اشعه‌ی تصادفی ایجاد شوند. با گذشت زمان، قرار گرفتن طولانی مدت تحت اشعه، سیستم ایمنی بدن شما ضعیف میشود، که منجر به بروز زخم، طولانی شدن زمان بهبودی و در نتیجه زخم مزمن بوجود می‌آید.
وقتی مسمومیت با اشعه شدید باشد، به بافت آسیب دیده آسیب می‌رساند و باید سریعاً نسبت به درمان و مراقبت از آن اقدام شود. اگر دچار این نوع از زخم مزمن شده‌اید، ممکن است تاول‌های خفیفی را مشاهده کنید که همراه با خارش یا التهاب است. بسیاری از افراد حالت‌تهوع و شکم درد را نیز تجربه می‌کنند.
درمان زخم مزمن را جدی بگیرید!
اگر دچار زخم مزمن شده‌اید، صرف نظر از اینکه از چه نوعی باشد، مهم است که به درستی درمان شود. با اقدام به موقع از بروز خطرات، مشکلات جدی و عوارض جبران‌ناپذیر جلوگیری خواهید کرد.
بهترین روش برای درمان زخم مزمن تمیز کردن متوالی آن و پانسمان مناسب زخم است. در موارد جدی ممکن است، لازم باشد که دبردیمان زخم را انجام دهید. این روش درمانی با اینکه می‌تواند بسیار دردناک باشد و حتی نیاز به بی‌هوشی باشد، با این وجود موجب بهبود خون‌رسانی، ارسال مواد مغذی و در نهایت التیام زخم میشود.
نسبت به ضدعفونی و پاکسازی زخم خود بی‌توجه نباشید و کرم موضعی را مرتبا استفاده کنید. برنامه‌ی درمانی شما احتمال دارد که داروهای ضد التهاب یا آنتی‌بیوتیک را طبق دستور پزشک مصرف کنید و حتی پزشک برای تسریع در روند بهبودی رژیم غذایی خاصی را برای شما در نظر بگیرید. اگر در مورد چگونگی ترمیم صحیح زخم مزمن خود نیازمند راهنمایی بیشتری هستید، از مشورت با پزشک خود غافل نشوید.
تفاوت زخمهای حاد و مزمن
زخم حاد در اثر شکاف، برش، ضربه‌های شدید، سوختگی، سوراخ‌شدگی و جراحی ایجاد می‌شوند و ضمن اینکه مدت زمان بهبودی و شیوه‌ی درمان آن تا حدودی با زخمهای مزمن متفاوت است. اما زخمهای مزمن ابتدا به شکل زخمهای حاد ایجاد می‌شوند که عدم توجه و مراقبت از آن موجب بروز آن می‌شوند و بیماری‌های زمینه‌ای هم یکی دیگر از دلایل پدیدار شدن است، که برخلاف زخمهای حاد مدت زمان بهبودی آن طولانی‌تر و شیوه‌ی درمان آن مشقت‌آور است که کار را برای پزشکان و تحمل آن را برای بیماران سخت می‌کند.
Reference
