اسکار به عنوان بخشی از روند ترمیم بدن تشکیل می شود. بدن در واکنش به ترمیم پوست آسیب دیده و یا بسته شدن شکاف های ناشی از آسیب، بافتی را تولید می کند که اسکار نام دارد. اسکارها اندازه و فرم های مختلفی دارند و می توانند در پی تصادفات، سوختگی ها، جراحی، آکنه و یا جراحی ایجاد شوند.
به مرور زمان، شاهد محو شدن بخش عظیمی از اسکار تشکیل شده خواهیم بود. درمان های متعددی وجود دارند که کمک می کنند تا اثر اسکار از بین برود و یا کمرنگ شود.

اسکار چیست؟

اسکار، بعد از بروز آسیب و یا شکاف پوستی ایجاد می شود و بخشی از روند ترمیم بدن می باشد. بافت اسکار از پروتئینی به نام کلاژن تشکیل شده است.
برخی اسکارها می توانند بزرگ و دردناک باشند، در حالی که برخی دیگر به ندرت دیده می شوند. افرادی که پوست تیره ای دارند، بیشتر در معرض اسکارهای کلوئیدی خواهند بود. کلوئیدها، اسکارهای برجسته ای هستند که در ناحیه آسیب رشد می کنند.
بسته به اندازه، نوع و محل تشکیل، اسکار می تواند ظاهر بدی داشته باشد و حتی ممکن است برداشتن آن کار سختی باشد.

توجه داشته باشید که نیازی به درمان تمام اسکارها نیست و برخی اسکارها به مرور زمان محو می شوند، بی آن که نیازی به دنبال کردن اقدامات درمانی باشد. در صورتی که اسکار، منجر به بروز درد و یا ناراحی شود، بهتر است نسبت به درمان اقدام صورت گیرد.

انواع اسکار

اسکار می تواند در هر ناحیه از پوست تشکیل شود. انواع مختلفی اسکار وجود دارد که به بررسی هر یک خواهیم پرداخت.

• اسکار انقباضی.
• اسکار فرورفته یا آتروفیک
• اسکار صاف
• اسکار کلوئید
• اسکار برجسته یا هایپرتروفیک
• استرچ مارک ها (ترک های پوستی)

اسکار انقباضی

این نوع اسکار عمدتا بعد از سوختگی ایجاد می شود و با انقباض و کشیدگی پوست همراه است. معمولا برداشت این اسکارها کار دشواری است، به خصوص زمانی که اسکار به عضله و یا عصب رسیده باشد.  در این نوع اسکار، کاهش اندازه پوست می تواند بر روی عضلات، مفاصل و تاندون ها تاثیر بگذارد و در نهایت منجر به کاهش دامنه حرکتی ناحیه درگیر شود.

در واقع، این گونه می توان گفت که اسکار انقباضی، جدی ترین عارضه سوختگی است. در صورتی که فردی درگیر اسکار انقباضی شود، قادر به حرکات دادن ناحیه درگیر به صورت عادی نخواهد بود. به همین خاطر مهم است که ناحیه اسکار حرکت داده شود تا از بروز اسکار انقباضی پیشگیری به عمل آید.

پوشیدن اسپلینت و یا انجام یک سری تمرینات می توانند در پیشگیری از بروز اسکار انقباضی موثر باشند.

اسکار فرورفته یا آتروفیک

اسکارهای فرورفته اغلب در پی آبله مرغان و یا آکنه ایجاد می شوند. معمولا ظاهر گرد و کوچکی دارند و بر روی صورت تشکیل می شوند. آکنه اسکار معمولا با بالا رفتن سن، بیشتر مشخص می شود چرا که از میزان تولید کلاژن در پوست کاسته می شود و پوست خاصیت کشسانی و یا الاستیسیته خود را از دست می دهد.

اسکار آتروفیک یا فرورفته، عمدتا بر روی صورت و زیر پوست ایجاد می شود. زمانی که حین ترمیم زخم، کلاژن به میزان کافی تشکیل نشود، شاهد شکل گیری این نوع اسکار خواهیم بود. از جمله انواع اسکارهای آتروفیک می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• زخم باکس کار. اسکارهای پهن و U شکلی که لبه های تیزی دارند و می توانند عمقی و یا سطحی باشند. هر چه زخم سطحی تر باشد، بهتر به روش های درمانی پاسخ می دهد.
• آیس پیک. اسکارهای باریک و V شکلی که می توانند به عمق پوست برسند. این اسکارها به صورت حفره های گرد کوچک مانند اسکارهای آبله مرغان به نظر می رسند و درمان آن ها کاری دشواری است، چرا که می توانند تا زیر سطح پوست راه پیدا کنند.
• رولینگ. تورفتگی هایی با لبه های گرد و نامنظم

درمانی که برای اسکارهای فرورفته در نظر گرفته می شود، شامل پیلینگ شیمیایی، تزریق فیلر، میکرونیدلینگ و یا سابسیژن می باشد.

اسکار صاف

گرچه ممکن است اسکار در ابتدا ظاهر برجسته ای داشته باشد، اما این نوع اسکارها با طی شدن روند ترمیم و بهبودی، صاف می شوند. اسکار صاف، به رنگ صورتی و یا قرمز مشاهده می شود و می تواند به مرور زمان، روشن تر و یا تیره تر از پوست اطراف شود.

اسکار کلوئید

این اسکارها، از سطح پوست بالا می زنند و در ناحیه زخم پخش می شوند. بافت اسکار می تواند رشد بیش از حدی داشته باشد و حرکات بدن را تحت تاثیر قرار بدهد.

اسکار برجسته یا هایپرتروفیک

این اسکارها در صورتی که دست تان را روی پوست بکشید، به خوبی احساس می شوند. به مرور از اندازه اسکارهای برجسته کاسته می شود، اما امکان صاف شدن کامل آن ها وجود ندارد. برخلاف اسکارهای کلوئید، اسکارهای برجسته در ناحیه زخم، پخش نخواهند شد.

در واقع، این گونه می توان گفت که اسکار هایپرتروفیک، واکنش غیر طبیعی به بهبود و ترمیم زخم است که در آن، بافت همبندی اضافی در ناحیه زخم تشکیل می شود و در نهایت، شاهد برجسته شدن اسکار خواهیم بود. زمانی که زخم کوچک باشد، پوست جدیدی همزمان با طی شدن روند ترمیم زخم، تشکیل می شود. اما در زخم های عمقی تر، بدن با تولید کلاژن به ترمیم زخم پاسخ می دهد.

کلاژن، ضخیم تر از ما بقی پوست است و همین بافت ضخیم تبدیل به اسکار می شود و در صورتی که کلاژن بیشتری تولید شود، اسکار برجسته خواهد شد. این نوع اسکار عمدتا در نواحی از قبیل پشت بدن، قفسه سینه، شانه ها و بالای بازوها تشکیل می شود، با این حال، امکان تشکیل این اسکار در هر ناحیه ای که درگیر زخم و آسیب می شود، وجود دارد.

درمانی که برای اسکار برجسته و یا هایپرتروفیک در نظر گرفته می شود، شامل موارد زیر می باشد:

• تزریق کورتیکواستروئید، که درمان اصلی است و کورتون به بافت اسکار تزریق می شود.
• لیزر، که رگ های خونی موجود در اسکار را هدف قرار می دهد و جلوی بزرگ شدن و رشد اسکار گرفته خواهد شد.
• کرایوتراپی، که بافت اسکار توسط نیتروژن مایع فریز می شود و به آرامی از بین می رود. این روش را می توان همزمان با تزریق کورتون انجام داد.
• جراحی، معمولا زمانی که دیگر اقدامات درمانی موثر واقع نشده باشد، جراحی انجام خواهد شد.

استرچ مارک ها (ترک های پوستی)

زمانی که پوست به سرعت منبسط می شود، بافت همبندی زیر پوست آسیب می بیند. استرچ مارک ها در دوران بارداری، بلوغ و یا بعد از کاهش و افزایش وزن های شدید ایجاد می شوند. عمدتا شاهد بروز این ترک ها بر روی سینه ها، معده، ران ها و یا بالای زانوها خواهیم بود.

بافت اسکار هم چنین می تواند داخل بدن نیز تشکیل شود. اسکارهای داخلی در پی جراحی مانند چسبندگی شکمی و یا برخی شرایط پزشکی مانند سندرم آشرمن، ایجاد می شوند.

علائم و نشانه های اسکار

در ابتدا که اسکار تشکیل می شود، روشن تر از پوست است و به رنگ قرمز و یا صورتی دیده می شود. به مرور زمان، رنگ صورتی محو می شود و اسکار تیره تر و یا روشن تر از رنگ پوست خواهد شد. در افرادی که پوست تیره ای دارند، اسکار به صورت نقاط تیره ظاهر می شود.

اسکار می تواند با خارش و یا درد همراه باشد.

ظاهر اسکار، به عوامل مختلفی بستگی دارد. از جمله:

• آسیب و یا علت بروز اسکار مانند جراحی، سوختگی و یا آکنه های شدید
• اندازه، شدت و محل تشکیل زخم
• درمان زخم مانند بخیه و یا پانسمان
• سن، ژن ها و شرایط جسمانی

بافت اسکار هم چنین می تواند داخل بدن نیز تشکیل شود. اسکارهای داخلی در پی جراحی مانند چسبندگی شکمی و یا برخی شرایط پزشکی مانند سندرم آشرمن، ایجاد می شوند.

علائم و نشانه های اسکار

در ابتدا که اسکار تشکیل می شود، روشن تر از پوست است و به رنگ قرمز و یا صورتی دیده می شود. به مرور زمان، رنگ صورتی محو می شود و اسکار تیره تر و یا روشن تر از رنگ پوست خواهد شد. در افرادی که پوست تیره ای دارند، اسکار به صورت نقاط تیره ظاهر می شود.
اسکار می تواند با خارش و یا درد همراه باشد.
ظاهر اسکار، به عوامل مختلفی بستگی دارد. از جمله:

• آسیب و یا علت بروز اسکار مانند جراحی، سوختگی و یا آکنه های شدید
• اندازه، شدت و محل تشکیل زخم
• درمان زخم مانند بخیه و یا پانسمان
• سن، ژن ها و شرایط جسمانی

علت بروز اسکار چیست؟

اسکارها، بخشی از روند ترمیم بدن هستند. پوست به عنوان بخشی از سیستم ایمنی، همانند سدی از بدن در برابر میکروب ها و یا دیگر مواد مضر، محافظت می کند. زمانی که پوست آسیب می بیند، بافت جدیدی متشکل از کلاژن تولید می شود تا پوست ترمیم شود.
کلاژن، نقش های مهمی را در بدن ایفا می کند، از جمله: آبرسانی به پوست و کمک به محافظت غضروف از مفاصل. زمانی که اسکار ایجاد می شود، فیبرهای کلاژنی، پوست آسیب دیده را ترمیم می بخشند و نواحی باز، بسته خواهند شد. بافت جدید از شما در برابر عفونت محافظت خواهد کرد.

اسکار چگونه تشخیص داده می شود؟

خود فرد به راحتی و با لمس پوست آسیب دیده، قادر به تشخیص اسکار می باشد. به علاوه این که، اسکارها اغلب روشن تر و یا تیره تر از پوست اطراف هستند.
پزشک جهت تشخیص اسکار و نوع آن، به معاینه فیزیکی و بررسی اسکار می پردازد و مواردی از قبیل اندازه و بافت اسکار مشخص خواهد شد. تشخیص صحیح نوع اسکار، محل تشکیل اسکار و هم چنین علت و مدت زمان بروز اسکار به درمان قطعی و موثر کمک خواهد کرد.

آیا اسکار قابل درمان است؟

چه درمانی برای اسکار در نظر گرفته می شود؟

درمان های متعددی وجود دارد که باعث می شود اسکار کوچک تر و یا محوتر شود. ممکن است ترکیبی از درمان ها برای فرد در نظر گرفته شود. نوع درمان با توجه به عوامل تعیین می شود:

1. نوع، اندازه و محل تشکیل اسکار
2. این که آیا اسکار منجر به بروز درد و یا ناتوانی در حرکت کردن شده است یا خیر
3. سن فرد و مدت زمان بروز اسکار

درمان اسکار

درمان اسکار می تواند به کوچک تر شدن اندازه اسکار کمک کند، اما این نکته را در نظر داشته باشید که اسکار به طور کامل از بین نمی رود. از جمله گزینه های درمان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درم ابریژن. درمانی شایع برای آکنه اسکار که در این روش، لایه فوقانی پوست به آرامی برداشته می شود. این روش هم چنین به صاف و نرم شدن پوست و بهبود ظاهر اسکارها کمک می کند.
• تزریق. ممکن است نیاز به تزریق مستقیم دارو به داخل اسکار باشد تا اسکار صاف و کوچک شود. تزریق کورتون می تواند روشی موثر در کوچک شدن اسکارهای کلوئیدی باشد.
• لیزر درمانی. لیزر درمانی می تواند کمک کند تا از میزان وضوح اسکار کاسته شود. در این روش از نور با طول موج مخصوص استفاده می شود. اشعه به گونه ای ساطع می شود که رگ های خونی کوچک موجود در پوست هدف قرار داده شود.

در صورتی که اسکار ضخیم و یا کلفت باشد، لیزر درمانی می تواند به صاف شدن اسکار کمک کند.
ممکن است لیزر درمانی در برخی افراد منجر به بروز درد، خارش و یا حساسیت شود. که حتما توصیه می شود با پزشک مشورت داشته باشید.

• فشار درمانی. در این روش، پانسمان الاستیک و یا جوراب های مخصوص، فشاری را به زخم در طول سپری شدن دوره ترمیم و بهبودی وارد می کنند. فشار وارده، جلوی تشکیل اسکار را می گیرد و اندازه آن را کاهش می دهد.
• جراحی ترمیمی. طیفی از روش های جراحی می توانند به برداشته شدن اسکار، بهبود زیبایی ظاهری و یا گرافت پوستی کمک کنند.
• استفاده از کرم ها و پمادهای موضعی. استعمال پماد سیلیکونی بر روی اسکار می تواند به کوچک تر شدن اسکار کمک کند، به علاوه این که جلوی تشکیل اسکار را نیز می گیرد.

معمولا استفاده از کرم کورتونی و یا ژل سیلیکونی از سوی پزشک برای بیمار در نظر گرفته خواهد شد.
افرادی که پوست تیره ای دارند، می توانند در خصوص استفاده از کرم های روشن کننده پوست با پزشک خود مشورت کنند.

آیا راهی برای پیشگیری از تشکیل اسکار وجود دارد؟

گرچه شما نمی توانید جلوی تشکیل اسکار ناشی از آسیب را بگیرید، اما می توانید احتمال بروز و تشکیل اسکار را به حداقل برسانید. در صورت بروز اسکار، می توانید با رعایت یک سری مراقبت ها کاری کنید تا اسکار کمرنگ تر شود.

جهت به حداقل رساندن احتمال تشکیل اسکار، رعایت موارد زیر توصیه می شود:

1. – مراجعه به پزشک. در صورت بروز آسیب و یا زخمی که از آن اسکار باقی مانده است، حتما به پزشک مراجعه کنید. ممکن است نیاز به بخیه و یا استفاده از پانسمان های مخصوص باشد تا پوست در طول سپری شدن دوره ترمیم، بسته نگه داشته شود.
   بخیه می تواند احتمال تشکیل اسکار را به حداقل برساند. توصیه می شود نکات و مراقبت های گفته شده از سوی پزشک در خصوص بخیه ها حتما رعایت شود. بسته به نوع و محل تشکیل اسکار، ممکن است نیاز به مصرف آنتی بیوتیک های خوراکی و یا موضعی باشد تا از بروز عفونت پیشگیری به عمل آید.
2. – تمیز کردن زخم. ناحیه مورد نظر باید با آب و صابون شست و شو داده شود. با این کار، هر گونه آلودگی و خون خشک شده از روی زخم برداشته می شود، سپس پانسمانی بر روی زخم قرار می گیرد تا میکروب به زخم نرسد. پانسمان باید تا زمان بهبودی کامل زخم، به طور مرتب تعویض شود.
3. – مرطوب نگه داشتن زخم. استفاده از پدهای مرطوب کننده، جلوی خشک شدن و ساییدگی زخم را خواهد گرفت.
4. – محافظت از زخم در برابر نور خورشید. حتما باید از کرم های ضد آفتاب استفاده کرد. چرا که نور خورشید باعث می شود اسکار تیره رنگ شود و تماس مکرر با نور خورشید، احتمال بروز سرطان پوست را افزایش خواهد داد.
5. – داشتن رژیم غذایی سالم و متعادل. مصرف کم ویتامین D و C می تواند باعث تشدید اسکار شود و نیاز است که شما در رژیم غذایی تان، پروتئین به میزان بالا مصرف کنید تا از ترمیم پوست تان اطمینان حاصل شود.

آیا اسکار به مرور زمان محو و یا کمرنگ می شود؟

بیشتر اسکارها به مرور زمان محو می شوند و منجر به بروز مشکلات و عوارض خاصی نخواهند شد. میزان تغییرات اسکار به محل تشکیل، اندازه و نوع اسکار بستگی دارد. ممکن است اسکار به قدری محو شود که شما به سختی بتوانید آن را ببینید، اما در نظر داشته باشید که به طور کامل از بین نمی رود.
ممکن است برخی اسکارها چند ماه یا چند سال بعد، مشکلاتی را ایجاد کنند. با رشد پایانه های عصبی، احتمال دارد علائمی از قبیل درد و یا خارش در اسکار دیده شود. برخی اسکارها می توانند تبدیل به سرطان پوست شوند، به خصوص اسکارهای ناشی از سوختگی ها. جهت پیشگیری از بروز سرطان پوست، استفاده از کرم های ضد آفتاب همواره توصیه می شود.

یا بیمه هزینه های درمان اسکار را پوشش می دهد؟

بیشتر بیمه های درمانی، هزینه روش های زیبایی درمان اسکار را پوشش نمی دهند. در صورتی که درمان اسکار جنبه زیبایی نداشته باشد، بیمه هزینه ها را تقبل خواهد کرد. به عنوان مثال، در مواردی که اسکار در پی آسیب و یا تروما ایجاد شده باشد.
اما توصیه می شود در این خصوص حتما با پزشک مشورت کنید.

در پایان این که،
اسکار، روند طبیعی ترمیم پوست بعد از بروز آسیب و یا زخم می باشد. اسکار معمولا زمانی تشکیل می شود که لایه عمقی تر پوست یعنی درم آسیب دیده باشد. معمولا بسیاری از زخم ها به غیر از زخم های جزئی، منجر به بروز درجاتی از اسکار خواهند شد.
اسکار می تواند در اثر تصادفات، بیماری و یا شرایط پوستی مانند آکنه و یا جراحی ها ایجاد شود.

انواع مختلفی اسکار وجود دارد که درمان نیز با توجه به نوع، اندازه و هم چنین محل تشکیل اسکار در نظر گرفته خواهد شد. عدم مراقبت از زخم می تواند باعث ضخیم شدن اسکار و تشدید علائم شود.
خوش بختانه رعایت مواردی از قبیل پانسمان کردن زخم، تمیز و مرطوب نگه داشتن زخم می تواند احتمال بروز اسکار را به حداقل برساند. نکته ای که در پایان باید به آن اشاره کنیم این است که به مرور زمان، اسکار کمرنگ می شود اما به طور کامل از بین نخواهد رفت.

 https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/11030-scars
https://www.medicinenet.com/scars/article.htm