استوما چیست؟
تفاوت استوما و استومی و کلستومی در چیست؟
چرا استوما برای ما مهم است؟
در اناتومیبه هر مجرای بازی اصطلاحا استوما و جمع ان را STOMATA یا STOMAS می گویند.
مانند دهان،بینی و مقعد که استوما های طبیعی بدن هستند.
هر اندام توخالی را می توان در صورت لزوم به یک استومای مصنوعی تغییر کاربری داد. این شامل موارد زیر می باشند.
- مری
- معده
- اثنی عشر
- ایلئوم
- روده بزرگ
- حفره پلور
- مجرای ادرار
- مثانه
- لگن
هم چنین استوما ممکن است دائمی یا موقت باشد. روشهای جراحی که شامل ایجاد استوما ی مصنوعی است دارای اسامی هستند که به طور معمول با پسوند “-استومی” خاتمه می یابند و همین نامها اغلب اشاره به این که کجا استومی تشکیل شده است را دارند..
استوما به معنای دهان یا ورودی است و در برخی بیماران بوسیله جراحی استومی یک مجرای خروجی در سطح بدن ایجاد شده و جایگزین سوراخ طبیعی می‌شود.
استوما به قسمتی از روده، که از جداره شکم بیرون گذاشته شده است گفته می شود.
در واقع استوما قسمتی از روده است که از شکم خارج شده و توسط بخیه به جدار شکم ثابت شده و مواد دفعی بدن از طریق آن خارج می شود.
استوما در افرادی که قادر نیستند مانند افراد عادی دفع ادرار و مدفوع داشته باشند بویسله جراحی استومی ایجاد می شود.
در صورتی که به دلایلی سوراخ خروجی طبیعی ادرار و مدفوع دچار مشکل شود استوما برای کمک به دفع این مواد در سطح بدن ایجاد می شود.
این قسمت بیرون زده از جدار شکم فاقد پایانه های عصبی حس درد است و به همین دلیل بیمار در محل وجود آن هیچگونه احساس ناراحتی ندارد.
در چند ماه اول پس از انجام جراحی محل استوما کمی متورم و دارای التهاب است و برای کنترل مواد دفعی این محل نیاز به استفاده از کیسه هایی با سوراخ های بزرگتر از حد عادی است.
به همین دلیل بهتر است در هفته ها و ماه های اول پس از جراحی هنگام تعویض کیسه، استوما دوباره تعیین سایز شود.
در صورت استفاده از کیسه های قابل برش، اگر اندازه برش بزرگتر از اندازه باشد، ترشحات بدن به اطراف نشت کرده که می تواند سبب بروز مشکلات بهداشتی برای فرد و عفونت و زخم این محل شود.
برآمدگی استوما از سطح پوست اغلب در حدود ۲ سانتی متر است که به خروج راحت تر مواد دفعی و ورود آن ها بطور مناسب به کیسه تخلیه می شود.
تخلیه مناسب مواد دفعی به داخل کیسه از بروز مشکلات عفونی در این محل جلوگیری می کتد.
اگر استوما هم سطح با پوست باشد، ترشحات به جای ورود به داخل کیسه به لبه های آن چسبیده و مشکلاتی را برای فرد ایجاد می کند.
محل و اندازه ی استوما به نوع بیماری و نوع عمل جراحی و شرایط فیزیکی (شکم بیمار) بستگی دارد و ممکن است بطور دائم یا موقت باشد.
انواع استوما چیست؟
انواع استوما را نیز میتوان بر اساس شکل آنها تقسیم بندی کرد. مانند: Loop Ostoma و Double-Barrel Ostoma
آیا سایز استوما تغییر می‌کند؟
به طور طبیعی در چند ماه اول پس از انجام جراحی محل استوما کمی متورم است و برای کنترل مواد دفعی استوما نیاز به استفاده از کیسه‌هایی با سوراخهای بزرگتر از حد عادی میباشد.
به همین دلیل بهتر است در هفته ها و ماه های اول پس از جراحی هنگام تعویض کیسه، استوما مجدداً تعیین سایز شود. به خصوص در صورت استفاده از کیسه های قابل برش، اگر اندازه برش بزرگتر از اندازه استوما باشد، ترشحات نشت خواهد کرد.
برآمدگی استوما از سطح پوست چه قدر است؟
برآمدگی استوما از سطح پوست باید حدود ۲ سانتیمتر باشد. این برآمدگی اجازه میدهد مواد دفعی به طور مستقیم داخل کیسه تخلیه شود. این حالت از ایجاد مشکلات پوستی اطراف استوما جلوگیری می‌کند.
اگر استوما کاملاً هم سطح با پوست باشد، ترشحات بهجای اینکه داخل کیسه تخلیـه شود، مستقیماً روی لبه چسب کیسه میریـزد و از چسبیـدن مطلوب آن جلوگیـری می‌کند. استومای فرورفته نیز باعث نفوذ ترشحات به زیر چسب کیسه و جدا شدن آن خواهد شد.
آیا استوما دردناک است؟
خیر، استوما فاقد پایانه های عصبی حس درد است و به همین دلیل هیچگونه احساس دردی ندارد.
لوپ استوما (Loop Ostoma) چیست؟
شایعترین شکل استومی موقت، لوپ استومی است.
در این روش قسمت کوچکی از روده از طریق شکافی که روی پوست شکم ایجاد می‌شود، بیرون شکم قرار میگیرد و یک میله پلاستیکی کوچک که راد (Rod) نامیده می‌شود بین روده و پوست قرار میگیرد تا از بازگشتن روده به داخل شکم جلوگیری کند. این میله پلاستیکی چند روز بعد که زخم جراحی بهبود مییابد و دیگر احتمال برگشت روده به داخل شکم وجود ندارد، خارج می‌شود.
جراح شکافی روی دیواره جلویی لوپ روده که بیرون از شکم قرار گرفته است ایجاد می‌کند. در این روش روده به طور کامل برش نمیخورد بلکه فقط برش در دیواره قدامی ایجاد می‌شود.
نتیجه این جراحی ایجاد دو استوما است که کاملاً به هم چسبیده‌اند. یکی از این استوماها به سیستم گوارش فوقانی ربط دارد و مواد دفعی از طریق آن خارج می‌شود.
استومای دوم به قسمت تحتانی لوله گوارش مربوط است که کار خاصی انجام نمیدهد و فقط موکوس ترشح می‌کند. به این استوما موکوس فیستولا (Mucous Fistula) نیز گفته می‌شود.
موکوس ترشحات روده است که نقش لغزنده و قابل عبور ساختن لوله گوارش را بر عهده دارد.
دفع موکوس از موکوس فیستولا و حتی از مقعد امری طبیعی است و به هیچ وجه جای نگرانی نمی باشد. بعضی مواقع ممکن است موکوس فیستولا به قدری کوچک باشد که بیمار متوجه وجود آن نشود و هنگام ترشح موکوس از آن دچار نگرانی شود. به هر حال ترشح موکوس امری طبیعی است.
استومای (Double-Barrel) چیست؟
در این جراحی نیز همانند لوپ استوما قسمت کوچکی از روده از طریق ایجاد شکاف در شکم به بیرون راه مییابد. تنها تفاوت لوپ استوما با Double Barrel این است که در Double Barrel دو سر روده به طور کامل برش می خورد و از هم جدا می‌شود و روده به دو نیمه تقسیم می شود.
یکی از این بخشها استومای اصلی را تشکیل میدهد که مواد دفعی از طریق آن خارج می‌شود و نیمه دیگر موکوس فیستولا را تشکیل می دهد. این دو قسمت به دیواره روده دوخته می شوند. موکوس فیستولا فقط ترشح موکوس دارد و برای کنترل آن نیاز به کیسه نیست و فقط با قرار دادن یک گاز تمیز روی آن ترشحات کنترل می شود.
در این روش بهتر است استوما و موکوس فیستولا با فاصله مناسب از یکدیگر تعبیه شوند تا بیمار به راحتی بتواند کیسه را روی استوما بچسباند.
استومیت چیست؟
استومیت به افرادی گفته می‌شود که تحت عمل جراحی استومی قرار گرفته و در حال حاضر روی شکم خود استوما داشته و دفع مدفوع یا ادرار از طریق آن صورت می گیرد.
گاهی در برخی از منابع به فردی که کلستومی دارد کلستومیت گفته می‌شود و همچنین به افراد دارای ایلئوستومی و یوروستومی به ترتیب ایلئوستومیت و یوروستومیت اطلاق می گردد.
عوارض استوما
- زخم شدن اطراف محل خروج روده
- تنگی مجرا
- فتق استوما
- ادم
- واریس
- درماتیت تماسی
- نولیکوسیت
- عفونت باکتریایی
- عفونت قارچی
- آرتریت پسوریازیس
- زخم فشاری
- نشت اطراف محل
برای کسب اطلاعات بیشتر و برای درمان در منزل اعم از انواع زخم سوختگی زخم بستر از بین بردن جای زخم با لیزر و دیگر خدمات پرستاری همچون تزریقات سرم تراپی با ما تماس بگیرید
۰۹۱۲۰۴۰۵۲۰۷
شهرابادی
منابع:
https://www.coloplast.com.au/ostomy/people-with-a-stoma/before-stoma-surgery/
https://www.webmd.com/colorectal-cancer/colostomy-stoma#1
